PROSTATE CANCER

มะเร็งต่อมลูกหมาก

(Prostate Cancer)

สถาบันมะเร็งแห่งชาติ กรมการแพทย์ เชิญชวนประชาชนร่วมรณรงค์รู้จักภัยเงียบของมะเร็งต่อมลูกหมาก

อธิบดีกรมการแพทย์ กล่าวว่า มะเร็งต่อมลูกหมาก เป็นหนึ่งในมะเร็งที่พบบ่อยในชายไทย ปัจจุบันพบมากเป็นอันดับ 4 ของมะเร็งที่พบทั้งหมดในเพศชาย จากข้อมูลทะเบียนมะเร็งประเทศไทยโดยสถาบันมะเร็งแห่งชาติ  รายงานผู้ป่วยมะเร็งต่อมลูกหมากรายใหม่ประมาณ 3,700 รายต่อปี หรือมีอุบัติการณ์ 7.7 รายต่อประชากร 100,000 คน 

สำหรับการเสียชีวิตจากมะเร็งต่อมลูกหมาก กองยุทธศาสตร์และแผนงาน กระทรวงสาธารณสุขรายงานว่าแต่ละปีจะมีผู้เสียชีวิตจากมะเร็งต่อมลูกหมากประมาณ 1,700 ราย 

ปัจจุบันสาเหตุของการเกิดมะเร็งต่อมลูกหมากยังไม่ทราบแน่ชัด แต่มีการศึกษาวิจัยพบว่ามีปัจจัยที่เพิ่มความเสี่ยงของการเกิดโรค เช่น อายุที่มากขึ้น โดยเฉพาะผู้ที่มีอายุมากกว่า 50 ปีขึ้นไป หรือผู้ที่มีประวัติญาติสายตรงเป็นมะเร็งต่อมลูกหมาก เป็นต้น

ผู้อำนวยการสถาบันมะเร็งแห่งชาติ กล่าวเพิ่มเติมว่า มะเร็งต่อมลูกหมากเกิดจากเซลล์หรือเนื้อเยื่อภายในต่อมลูกหมากเจริญเติบโต และมีการแบ่งตัวที่ผิดปกติไม่สามารถควบคุมได้ ในระยะเริ่มแรกอาจไม่แสดงอาการ  แต่เมื่อมะเร็งลุกลามมากขึ้นอาจทำให้เกิดการกดทับบริเวณท่อปัสสาวะ เป็นสาเหตุให้ผู้ป่วยมักมีปัญหาเกี่ยวกับการถ่ายปัสสาวะ เช่น ปัสสาวะไม่ออก หรือปัสสาวะลำบาก ปัสสาวะไม่พุ่งหรือหยุดเป็นช่วง ๆ รู้สึกปวดเมื่อปัสสาวะ เป็นต้น

อย่างไรก็ตามอาการของมะเร็งต่อมลูกหมากอาจคล้ายกับโรคต่อมลูกหมากโต หรือปัญหาอื่น ๆ ของต่อมลูกหมากก็ได้ ดังนั้น ผู้ป่วยควรสังเกตความผิดปกติของร่างกาย และรีบปรึกษาแพทย์เพื่อให้แพทย์วินิจโรคได้อย่างถูกต้อง

ปัจจุบันการตรวจวินิจฉัยมะเร็งต่อมลูกหมาก หรือการตรวจหาความเสี่ยงมะเร็งต่อมลูกหมากมีหลายวิธี เช่น การเจาะเลือดเพื่อหาสารบ่งชี้มะเร็งในต่อมลูกหมาก (Prostate specific Antigen: PSA) การตรวจทางทวารหนักโดยแพทย์จะใช้นิ้วสอดไปในทวารหนักเพื่อตรวจคลำดูว่าพื้นผิวรูปร่างและขนาดของต่อมลูกหมากมีความผิดปกติใด ๆ หรือไม่ ผู้ป่วยที่ได้รับการตรวจและรักษาตั้งแต่ระยะเริ่มแรก ก้อนมะเร็งอาจมีขนาดเล็กและยังไม่ลุกลามแพร่กระจ่ายไปสู่อวัยวะอื่น ทำให้การวินิจฉัยและรักษาทำได้อย่างถูกต้องแม่นยำ ส่งผลให้การรักษาได้ผลดีมีโอกาสหายขาดจากโรคสูงขึ้น

มะเร็งต่อมลูกหมาก (Prostate Cancer) เป็นมะเร็งที่พบเป็นอันดับต้นๆ ในผู้ชายไทย โดยอาการที่เป็นสัญญาณเตือนถึงความเป็นไปได้ว่า จะเป็นโรคมะเร็งต่อมลูกหมาก ได้แก่ ปวดปัสสาวะบ่อย ปัสสาวะไม่พุ่ง รวมถึงอาการผิดปกติอื่นๆ เช่น ปัสสาวะมีเลือดปน หรือมีอาการปวดเมื่อปัสสาวะ หากท่านมีอาการดังที่กล่าวมาข้างต้น ควรปรึกษาแพทย์ เพื่อพิจารณาที่จะเริ่มตรวจสุขภาพ

อย่างไรก็ตาม มะเร็งต่อมลูกหมายถึงเป็นภัยเงียบที่ผู้ชายบางท่านอาจไม่รู้ตัว เนื่องจากในบางท่านอาจไม่แสดงอาการใดๆเลย หรือไม่มีอาการบ่งชี้ที่ชัดเจนในเบื้องต้น กว่าจะตรวจพบก็เป็นมากหรือลุกลามไปสู่อวัยวะสำคัญอื่นๆ ของร่างกาย

มะเร็งต่อมลูกหมากมีอัตราการเกิดในผู้ชายไทยสูงขึ้นทุกปี

อีกหนึ่งโรคที่ดูเหมือนจะยอดฮิตแบบไม่รู้เนื้อรู้ตัวในสังคมไทยก็คือมะเร็งต่อมลูกหมาก ที่พบว่ามีอัตราการเกิดในผู้ชายไทยสูงขึ้นทุกปี ถึงแม้จะพบไม่บ่อย แต่ด้วยจำนวนที่เพิ่มขึ้นทุกปี นอกจากนี้ยังพบอีกว่าโรคดังกล่าวพบมากเป็นอันดับ 4 ของผู้ชายไทยอีกด้วย

โดยทั่วไปโรคมะเร็งต่อมลูกหมากจะเกิดกับผู้ชายสูงอายุตั้งแต่ 50 ปีขึ้นไป

และที่เห็นว่าในชายไทยมีอัตราการเกิดโรคนี้เพิ่มขึ้นก็อาจแสดงให้เห็นถึงผู้ชายไทยมีอายุยืนเพิ่มมากขึ้นนั่นเอง เพราะถ้าหากอายุไม่ยืนก็จะไม่เป็นโรคนี้

ส่วนข้อสงสัยที่ว่าในคนเอเชียมีโอกาสเป็นมากกว่าคนยุโรปหรือไม่นั้น

ความจริงแล้วกลับพบว่าคนในยุโรปมีอัตราการเกิดโรคมะเร็งต่อมลูกหมากสูงกว่าคนเอเชียเสียอีก สาเหตุหนึ่งที่สำคัญน่าจะมาจากอาหาร อย่างในคนญี่ปุ่นที่ทานปลากับถั่ว พบว่ามีอัตราการเกิดโรคดังกล่าวน้อยมาก แต่ถ้าหากลองไปสำรวจในคนญี่ปุ่นที่อพยพไปอยู่ทรานฟรานซิสโก กลับพบว่ามีอัตราการเกิดโรคนี้สูงเทียบเท่ากับคนยุโรป แม้ว่าจะไม่ได้แต่งงานกับคนยุโรปเลยก็ตาม จึงคาดการณ์ว่าน่าจะมาจากอาหารที่เป็นปัจจัยสำคัญอย่างหนึ่งต่อการเกิดโรค

ส่วนในแถบสแกนดิเนเวียพบว่ามีผู้ที่เป็นโรคนี้ในอัตราสูง ทั้งยังมีการสันนิษฐานไว้ว่าอาจเกี่ยวกับวิตามินดีด้วย แต่อย่างไรก็ตามยังไม่มีคำตอบที่แน่ชัดว่าวิตามินดีเกี่ยวข้องหรือส่งผลต่อการเกิดโรคหรือไม่ ยังคงเป็นเพียงข้อสันนิษฐานเท่านั้น นอกจากนี้ปัจจัยทางพันธุกรรมก็มีส่วนด้วยเช่นกัน และจากการศึกษาพบว่าในต่างประเทศมีอัตราการเกิดโรคเป็น 16.72% ในผู้ชายทั่วไป


โดยปกติเมื่อผู้ชายอายุมากขึ้นประมาณ 50 ปีจะมีอาการปัสสาวะลำบาก

ซึ่งมะเร็งต่อมลูกหมากอาจแฝงมาหรืออาจเป็นต่อมลูกหมากโต เบื้องต้นควรพบแพทย์เพื่อตรวจสอบอาการ โดยแพทย์จะทำการคลำก้นและถ้าเจอก้อนก็จะดูว่าขรุขระและแข็งหรือไม่ หากไม่ก็จะทำการติดตามอาการต่อไป แต่ถ้าหากใช่นั่นก็อาจเป็นมะเร็งต่อมลูกหมากได้

โดยทั่วไปยังสามารถสังเกตได้ที่ค่า PHA ซึ่งเป็นสารโปรตีนที่สร้างจากต่อมลูกหมาก ค่าที่ดีไม่ควรเกิน 4 แต่ถ้าเกินก็จะมีความเสี่ยงต่อการเป็นโรคมะเร็งต่อมลูกหมากได้ ในขณะเดียวกันต่อมลูกหมากโตก็ทำให้สร้าง PHA ได้มากเช่นกัน

อาการทั่วไปที่ส่งสัญญาณได้แก่

ไม่สามารถปัสสาวะได้ ปัสสาวะต้องเบ่งนาน ปัสสาวะขัด ปัสสาวะบ่อยในเวลากลางคืน ปัสสาวะอ่อนแรง อาจปวด แสบ ระหว่างการถ่ายปัสสาวะ และถ้าหากมีญาติเป็นโรคนี้ด้วยก็จะทำให้เกิดความเสี่ยงสูง

โดยทั่วไปมะเร็งต่อมลูกหมากจะมีปัญหาต่อการแข็งตัวของอวัยวะเพศ มีเลือดปนในปัสสาวะ หรือปนกับอสุจิ และอาจพบได้ว่ามีอาการปวดบริเวณหลังส่วนล่างหรือต้นขา ทั้งนี้สำหรับการแข็งตัวยังพบว่าอาจไม่เกี่ยวข้องกับมะเร็งโดยตรง เว้นแต่เป็นมากๆ จนไปกินเส้นประสาท ก็จะทำให้การแข็งตัวของอวัยวะเพศลดลงแต่บางครั้งอาการนี้อาจส่อถึงโรคหัว และหลอดเลือด และหัวใจได้ด้วย ซึ่งอาจเกี่ยวข้องกับโรคนี้มากกว่าโรคมะเร็งด้วยซ้ำไป


ต่อมลูกหมาก เป็นอวัยวะที่อยู่ค่อนมาทางด้านล่างระหว่างกระเพาะปัสสาวะกับลำไส้ใหญ่ส่วนปลาย ทำหน้าที่ผลิตน้ำเมือก และน้ำหล่อเลี้ยงตัวอสุจิ จึงถือได้ว่ามีความสำคัญอย่างยิ่งในระบบสืบพันธุ์ของเพศชาย

ปัจจัยเสี่ยงของการเกิดมะเร็งต่อมลูกหมาก

ปัจจุบัน แพทย์พบว่าอัตราการเกิดโรคมะเร็งต่อมลูกหมากมีเพิ่มมากขึ้น โดยปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดโรค ได้แก่

• อายุ ยิ่งอายุมากขึ้น โอกาสเกิดมะเร็งต่อมลูกหมากก็ยิ่งสูงขึ้น ส่วนใหญ่จะพบมากในผู้ชายที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไป
• พันธุกรรม ผู้ที่มีประวัติบิดาหรือพี่น้องเคยเป็นมะเร็งต่อมลูกหมากจะมีโอกาสเสี่ยงกว่าคนทั่วไป
• เชื้อชาติ พบมากในกลุ่มชายชาวตะวันตกทั้งในยุโรปและอเมริกา ขณะที่ชาวเอเชียพบได้น้อยกว่า
• อาหาร การรับประทานอาหารที่มีไขมันสูง ให้พลังงานสูง และอาหารจำพวกเนื้อแดงอย่างต่อเนื่อง อาจเป็นสาเหตุของการเกิดมะเร็งต่อมลูกหมากได้

อาการของมะเร็งต่อมลูกหมาก

มะเร็งต่อมลูกหมากในระยะแรกมักไม่แสดงอาการใดๆ แต่เมื่อมะเร็งขยายตัวมากขึ้นจนไปกดทับท่อปัสสาวะ จะทำให้เกิดอาการแปรปรวนของระบบทางเดินกระเพาะปัสสาวะส่วนล่าง เช่น ปัสสาวะบ่อยโดยเฉพาะช่วงกลางคืน มีอาการแสบขัดขณะปัสสาวะ ปัสสาวะไม่สุด ปัสสาวะไม่พุ่งหรือต้องใช้เวลาในการเบ่ง หากปล่อยทิ้งไว้ผู้ป่วยจะปัสสาวะลำบาก และบ่อยขึ้น จนถึงขั้นปัสสาวะเป็นเลือดได้

มะเร็งต่อมลูกหมากเป็นโรคที่พบได้มากในเพศชาย ดังนั้นการตรวจร่างกายประจำปีจึงเป็นสิ่งที่ผู้ชายที่มีอายุ 40 ปีขึ้นไปไม่ควรละเลย เพราะทำให้พบมะเร็งต่อมลูกหมากได้ตั้งแต่เนิ่นๆ โดยเฉพาะในกลุ่มคนที่มีปัจจัยเสี่ยง

มะเร็งต่อมลูกหมาก

ระยะของมะเร็งกำหนดจากตำแหน่งของเซลล์มะเร็ง การแพร่กระจายของมะเร็ง และการทำงานที่ผิดปกติของอวัยวะร่างกาย ระยะของมะเร็งมีความสำคัญต่อการรักษาเพราะจะช่วยให้แพทย์หาวิธีการรักษาที่เหมาะสม ส่งผลต่อการหายของโรค การมีชีวิตที่ยืนยาวหรือดำรงชีวิตได้ดีขึ้น

มะเร็งต่อมลูกหมากแบ่งออกเป็น 4 ระยะ ได้แก่

ระยะที่ 1 เป็นระยะเริ่มต้น พบมะเร็งเฉพาะในต่อมลูกหมากเพียงกลีบเดียว และยังไม่มีการแพร่กระจายของเซลล์มะเร็ง

ระยะที่ 2 ก้อนมะเร็งมีขนาดใหญ่ขึ้นเล็กน้อย โดยพบทั้งสองกลีบของต่อมลูกหมาก ยังไม่มีการแพร่กระจายของเซลล์มะเร็ง

ระยะที่ 3 เซลล์มะเร็งมีการแพร่กระจายออกมาที่ผิวด้านนอกของต่อมลูกหมาก และอาจลุกลามเข้าท่อน้ำเชื้อด้านข้าง

ระยะที่ 4 เซลล์มะเร็งแพร่กระจายไปยังกระดูก และต่อมน้ำเหลือง


ปัจจัยเสี่ยงมีอะไรบ้าง

• อายุ อายุที่มากขึ้นยิ่งพบได้มากขึ้น มักพบในคนที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไป
• เชื้อชาติ พบได้บ่อยในชายผิวดำและชาวตะวันตก ในขณะที่ชาวเอเชียพบได้น้อยกว่า
• กรรมพันธุ์ โรคมะเร็งต่อมลูกหมากประมาณ 15-20% ถ่ายทอดทางยีน คนที่มีประวัติครอบครัวสายตรงเป็นมะเร็งต่อมลูกหมากจะมีความเสี่ยงสูงกว่าคนปกติ
• อาหาร  เช่น อาหารที่มีไขมันทรานส์ ใช้น้ำมันทอดซ้ำ และเนื้อแดง
  

อาการเตือนมะเร็งต่อมลูกหมากมีอะไรบ้าง

ผู้ป่วยมักมาพบแพทย์ด้วยสาเหตุ 3 ประการ ได้แก่

• ไม่มีอาการใดๆ แต่ค่าตรวจคัดกรองแล้วพบว่ามีสารบ่งชี้มะเร็ง (PSA) สูงกว่าปกติ
• มีอาการทางปัสสาวะ เช่น ปัสสาวะไม่สุด ปัสสาวะไม่พุ่ง ปัสสาวะลำบาก และบ่อยขึ้น จนถึงปัสสาวะเป็นเลือดได้
• มีอาการกดเบียดอวัยวะอื่นๆ เนื่องจากมะเร็งลุกลาม อาการจะแตกต่างกันตามอวัยวะที่มะเร็งแพร่กระจายไป